Dit constateert de Amsterdamse criminoloog Steve van de Weijer in een proefschrift dat hij volgende week verdedigt. Zijn onderzoek is het grootste in zijn soort ooit naar de vraag of gewelddadig gedrag een kwestie van aanleg of aanleren is.

„Eerdere onderzoeken legden wel verbanden bloot tussen crimineel gedrag en familiebanden, maar het beeld wat daaruit kwam was wisselvalliger”, legt Van de Weijer uit. „Logisch ook, want als je vader fraudeert en jij iemand mishandelt, zijn er hele andere motieven in het spel voor het misdrijf. Daarom heb ik naar hetzelfde soort delict gekeken.”

De promovendus ging vijf generaties terug, tot en met de periode 1911-1914. Van de Weijer volgde het lot van 198 jongens die toen op een tuchtschool zaten vanwege probleemgedrag. Vervolgens keek hij ook hoe het hun nazaten verging. Omdat vrouwen een statistisch te verwaarlozen rol spelen in dit type misdaden bleven ze in de studie buiten beschouwing.

De kans dat zonen die zijn blootgesteld aan agressief gedrag zelf ook gewelddadig worden, neemt met iedere generatie toe. Zo had de vierde generatie jongens die hun vader tekeer zag gaan, ruim twee keer zoveel kans dit gedrag te gaan vertonen dan jongens uit een normaal gezin. Voor de volgende lichting was die kans al ruim drie keer groter.

Ook wat aantallen mishandelingen betreft, is het verband tussen agressieve vaders en zonen statistisch opvallend. Slechts vijf procent van de personen uit de proef is goed voor maar liefst de helft van alle veroordelingen die binnen de onderzoeksgroep plaatshad.

Studie

Het Nederlandse beeld komt overeen met een kleinere vergelijkbare studie in Groot-Brittannië. Op basis van dit onderzoek adviseert Van de Weijer de hulpverlening scherp op agressieve vaders te letten. Statistisch heeft hij vastgesteld dat een zoon die niet bij zijn agressieve verwekker in de buurt opgroeit – bijvoorbeeld door een scheiding – geen verhoogde kans loopt dader te worden.